Washington’daki son soru: “Ermeni meselesi “askıda” mı kalacak?”

Washington DC’de 49 ülkeden en üst düzeyde temsillerle gerçekleşen ve bugün sona erecek olan Nükleer Güvenlik Zirvesi’nin, Türkiye açısından en önemli gündem maddesini, Ermenistan ile ilişkiler ve Amerikan Kongresi’ndeki soykırımı tanımayı amaçlayan karar tasarısı oluşturdu. Bu çerçevede, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın dün sabah Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ile görüştükten sonra gün boyunca doğrudan açıklama yapmayı tercih etmedi. Buradaki görüşme trafiğinde dün akşam itibariyle ortaya çıkan manzara, “Türkiye’de ve Amerika’da yaklaşan seçimler ile Sarkisyan üzerindeki artan muhalefet ve diaspora baskısı nedeniyle normalleşme sürecinde ilerleme beklememek lazım” yorumuna neden oldu.

Ermeni meselesiyle ilgili diyalog trafiği, Başbakan Erdoğan ile Sarkisyan’ın dün sabah buluşmasıyla başlarken, bugün Obama ile Erdoğan arasında öğleden sonra gerçekleşecek görüşmeyle sona erecek görünüyor. Bu noktada kulislerinde, Amerika, Türkiye ve Ermenistan üçgeninde yaşanan görüşme trafiğindeki gelişmelere bakıldığında ise, hem Türkiye’de hem de Amerika’da seçim yılı olması nedeniyle hem de Ermeni Diasporası’nın Sarkisyan üzerindeki baskısı dolayısıyla taraflarca cesur adım atılması yönünde bir beklenti olmaması gerektiği yorumu yapıldı. Erdoğan’ın, böyle bir süreçte sınırı açma girişiminde bulunmayacağı belirtilirken; Sarkisyan’ın da imzasını geri çekmese dahi protokol sürecine ilişkin olumlu bir açıklamada bulunmayacağı kaydedildi. Obama açısından da Kasım ayındaki seçimler göz önüne alınıldığında Amerika’daki Türkler ile Ermeniler’e dengeli mesaj vermeye çalışacağı değerlendirildi. Obama’nın, 24 Nisan açıklamasında ise geçen yıl olduğu gibi “soykırım” ifadesini kullanmayacağı öne sürüldü.

Wilson’un mezarında mesaj verdi

Washington’da dün gerçekleşen görüşme trafiği ise şöyle gelişti:
Sabahleyin Erdoğan ile Sarkisyan yanlarında iki ülke dışişleri bakanlarıyla birlikte Nükleer Güvenlik Zirvesi’nin yapıldığı merkezde buluştu. Bu görüşme sonrasında, Ermenistan Cumhurbaşkanlığı’ndan Ermeni basın mensuplarına yapılan açıklamada, Sarkisyan’ın Erdoğan’a Türkiye’nin protokol sürecine şart getirmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdiği vurgulandı. Sarkisyan’ın, Ermenistan’a Osmanlı İmparatorluğu’ndan toprak verilmesini sağlayan Amerika’nın 28’nci başkanı olan Woodrow Wilson’un mezarı başında Ermeni soykırımına uğradığını iddia eden Ermeni aileleriyle buluşması ise dikkat çekti. Ermeni Diasporası’nın ulusal çaptaki kuruluşu olan ANKA’nın duyurusuna göre, Sarkisyan, bu mezar ziyaretinde Türkiye’ye yönelik mesaj verdi. Ulusal Katedral’daki anma töreninde, Wilson’un 1919 yılında Ermeni halkına yeniden acı çektirilmemesi için çaba sarfettiğini kaydeden Sarkisyan, “Türkiye, Ermenistan ve Ermeni halkıyla önkoşul dilinden konuşamaz” dedi. Sarkisyan’ın mezar ziyareti kapsamında, ANKA Direktörü Aram Hamparian da, Başkan Obama’nın, “24 Nisan’daki resmi açıklamasında açıkça Ermeni soykırımı gerçeğini dile getirmesi gerektiğini beklediklerini” bildirdi.
Sarkisyan, benzer görüşlerini dün 1 saatlik görüşme boyunca Obama’ya da aktardı ve Dağlık Karabağ konusunda Azerbaycan ile ilişkilerinde Türkiye’nin herhangi bir rol üstlenmesini istemediklerini bildirdi. Bu görüşme sonrasında Beyaz Saray’dan geç saatlerde yapılan yazılı açıklamada ise, Sarkisyan’ın, Türkiye – Ermenistan ilişkilerindeki protokol sürecindeki tutumu olumlu yönde vurgulandı.

“Farkındayız”

Ermeni tarafındaki açıklamalara karşın Türk tarafı ise temkinli mesaj vermeyi tercih etti. Erdoğan, Sarkisyan görüşmesiyle ilgili açıklama yapmama kararı nedeniyle dün Türk basın mensuplarınca kendisine soru sorulmasına olanak tanımadı. Bugün öğleden sonra Obama ile görüşecek olan Erdoğan’ın, Amerikan Başkanı ile de yapacağı değerlendirme sonrasında Ermeni meselesi konusunda açıklama yapacağı kaydedildi.
George Mason Üniversitesi’ndeki konuşmasında “Parlamentolarda tarih yazılmaz” sözleriyle Amerikan Kongresi’ni hedef alan Erdoğan’ın, dün akşam konakladığı Willard Hoteli’ndeki konuğu ise Demokratlar’ın en güçlü isimlerinden birisi olan John Kerry oldu. Kerry, Erdoğan ile 1 saat süren görüşmesinden ayrılırken sorumuz üzerine, “Türkiye’nin bölgedeki önemli rolü üzerine konuştuk. Filistin, İsrail, Gazze, Suriye gibi başlıklı ele aldık. Türkiye’nin Ermeni karar tasarısındaki tutumunun çok çok farkındayız. O’nun (karar tasarısı) orada (Amerikan Kongresi) olduğunu biliyoruz. Türkiye’nin Afganistan’daki rolünün önemini de biliyoruz” dedi.
Erdoğan’ın Kerry ile görüşmesi konusunda Başbakanlık kaynaklarından ise herhangi bir açıklama gelmedi.

Bugünkü görüşme trafiği ise, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un sabah saatlerindeki buluşmasıyla başlayacak. Erdoğan – Obama görüşmesi ise, öğleden sonra gerçekleşecek.